POST KARTOGRAFICZNY: kartograficzne środki wyrazu- zmienne graficzne

 
Zakończyliśmy serię postów dotyczącą kartograficznych metod prezentacji (metodą ilościową, której nie omówiliśmy ze względu na brak w naszym Atlasie mapy, na której zastosowano tę metodę jest metoda kropkowa). Tym samym rozpoczynamy serię postów, w których przyjrzymy się szeroko pojętym kartograficznym środkom wyrazu, grafice mapy oraz temu, jakie zabiegi/czynności wpływają na jej czytelność oraz intuicyjność. W serii tej omówimy także, jakimi zasadami należy kierować się podczas konstrukcji legendy mapy. Zapraszamy!
 
Treść, jaką prezentujemy na mapie, powinna być przedstawiona w sposób jak najbardziej intuicyjny, logiczny oraz zrozumiały dla odbiorcy. Efekt ten możemy uzyskać jedynie poprzez zastosowanie odpowiednich środków graficznych dostosowanych do rodzaju danych, jakie przedstawiamy na mapie. Niezbędna jest tu znajomość zmiennych graficznych, które umożliwią nam ich różnicowanie. Za pomocą zmiennych graficznych kartografowie nadają mapom odpowiednią formę graficzną. Za najczęstszą formą klasyfikacji tychże zmiennych stoi Jacques Bertin – francuski geograf, kartograf, teoretyk grafiki.
 
Można powiedzieć, że zmienna graficzna jest jak dodatkowy (trzeci) wymiar – Z (oprócz wymiarów X, Y, czyli współrzędnych określających położenie obiektu/zjawiska w przestrzeni). J. Bertin w swojej klasyfikacji wyróżnił 6 zmiennych graficznych. Są to: wielkość, jasność, ziarnistość, kolor, orientacja oraz kształt. Tylko dwie z tych zmiennych – wielkość oraz jasność – możemy zastosować do danych ilościowych. Wielkość rozumiemy jako powierzchnię danej figury geometrycznej bądź wysokość słupka. Zmienna ta jest najbardziej skutecznym środkiem do wyrazu danych ilościowych. Jasność (zwana też walorem) powierzchni szarych lub barwnych jest to ilość odbitego od nich światła. Pozostałe zmienne – ziarnistość, kolor, orientację oraz kształt stosujemy do danych jakościowych. Ziarnistość jest to grubość elementów, jakie składają się na deseń. Zmiana ziarnistości sama w sobie nie daje wrażenia wzrastania intensywności zjawiska – efekt ten uzyskujemy jedynie poprzez połączenie ziarnistości z jasnością. Kolor (ton) zaś jest to określona długość fal świetlnych. Na mapach służy najczęściej do różnicowania danych obiektów bez ich szeregowania (np. odróżniamy las od pól uprawnych). Orientację można określić jako kierunek znaku (punktowego, powierzchniowego, a nawet liniowego). Najbardziej popularnym przykładem zastosowania orientacji znaku na mapach jest przykład czynnych i nieczynnych kopalni, ale może to być równie dobrze kierunek desenia znaku powierzchniowego. Ostatnia zmienna – zmienna kształtu, czyli zastosowanie znaków o kształcie koła, kwadratu, trójkąta itd. pozwala na rozróżnienie przede wszystkim znaków punktowych.
 
Może potraficie wskazać inne, popularne zastosowania wyżej wymienionych zmiennych graficznych?
A dla chętnych pytanie z tzw. “gwiazdką” – czy wiecie, czym (w grafice) różni się kolor od barwy?

Powiązane zdjęcia: