POST KARTOGRAFICZNY: napisy na mapach

 
Pismo, tak jak znaki kartograficzne, należy do kartograficznych środków wyrazu. Napisy są bardzo istotnym źródłem informacji, jakie uzyskujemy z czytania mapy.
Spośród napisów można wyróżnić ich trzy podstawowe rodzaje: nazwy własne obiektów geograficznych, czyli po prostu nazwy geograficzne; napisy objaśniające jakościowe cechy obiektów, np. ich funkcje – “szkoła”, “szpital”, “sklep”; napisy objaśniające ilościowe (liczbowe) charakterystyki obiektów, np. wysokość wzniesienia, głębokość zbiornika wodnego, opisy siatki geograficznej, daty wydarzeń.
Napis może być także traktowany jako znak wtedy, gdy jego rozciągłość wskazuje na lokalizację danego obiektu geograficznego, jak np. podpis pasma górskiego czy pustyni, albo gdy grubość i wielkość fontu wskazuje na rangę danego obiektu – np. podpisy stolic województw, miast czy wsi na mapach administracyjnych.
Najważniejszymi charakterystykami pisma są: rodzaj – wersalik (wielkie litery) lub tekst (zaczynamy wielką literą, kolejne litery są małe); krój – np. pismo szeryfowe lub bezszeryfowe, choć krojem określamy ogólny wygląd wszystkich liter; pochylenie – pismo proste lub pochylone; grubość – cienkie lub grube; szerokość – pismo wąskie lub szerokie; barwa – np. niebieska.
 
Podobnie jak w przypadku pozostałych znaków kartograficznych wszystkie te charakterystyki w mniejszym lub większym stopniu składają się na czytelność mapy. Co ciekawe – oprócz barwy stosowanej na mapie – to właśnie napisy wpływają na naszą ogólną ocenę estetyczności mapy.
Pismo, jakie stosujemy na mapie powinno być dobrze rozróżnialne, lecz nie powinno być bardzo złożone, wymyślne. Na mapach stosujemy pismo proste, estetyczne (wyjątkiem są tutaj mapy stylizowane na mapy dawne czy też mapy dla dzieci). Należy pamiętać, że pismo ma być uzupełnieniem treści znajdującej się na mapie – nie może więc ono wybijać się na pierwszy plan i przyćmiewać tego, co znajduje się pod napisami. Trudność, jaka czyha na osobę opracowującą mapę jest taka, że czasem naprawdę trudno jest dobrać odpowiedni, czytelny krój pisma, gdy pod spodem mamy różnokolorowe tło, jak np. na mapie hipsometrycznej.
Czy są jakieś normy dotyczące wielkości pisma na mapach? Tak, są, natomiast jak do wszystkiego – należy podchodzić do tego zdroworozsądkowo. Przed wprowadzeniem technik komputerowych minimalną wielkość pisma stosowaną na mapach drukowanych określano jako 6 punktów, natomiast obecnie stosuje się pismo nawet 4-4,5 punktowe. Na mapach wyświetlanych na monitorze wielkość ta wynosi 11 punktów.
 
Warto posiadać swój prywatny zbiór sprawdzonych fontów, ponieważ to znacznie przyspiesza pracę nad mapą. Nieraz fonty są na tyle charakterystyczne dla danych kartografów czy wydawnictw, że już po samym foncie możemy rozpoznać, kto stoi za opracowaną mapą – dawniej wydawnictwa starały się zachowywać swój charakterystyczny font, ale i dzisiaj się to zdarza!
 
…Przy okazji – czy wiecie, czym różnią się terminy “czcionka” i “font” i dlaczego na krój pisma, jaki stosujemy stukając w klawisze klawiatury nie powinniśmy mówić “czcionka”?

Powiązane zdjęcia: