W Warszawie istnieje 5257 ulic i rond. Każda z nich posiada swoją nazwę, a wiele z nich nadano na cześć konkretnych postaci. Patroni stołecznych ulic to z jednej strony osoby prawdziwe, jak papież Jan Paweł II czy założycielka pierwszego w Polsce Koła Gospodyń Wiejskich Filipina Płaskowicka, bądź fikcyjne, jak Kubuś Puchatek czy Longinus Podbipięta.
Ale czy zastanawialiście się kiedyś, ile z warszawskich ulic i rond za patronki ma kobiety, a ile za patronów ma mężczyzn? Albo, jaki jest stosunek odosobowych nazw ulic upamiętniających kobiety do tych, które swe nazwy zaczerpnęły od mężczyzn?
Dzisiejsza mapa przedstawia właśnie to zagadnienie. Ze wspomnianych 5257 nazw ulic i rond w Warszawie, 1267 (24,1%) posiada patronki i patronów (prawdziwych bądź fikcyjnych). 1135 z nich (89,5%) to mężczyźni, a 125 (9,9%) to kobiety. Ponadto 7 (0,6%) nazw ulic ma za patronów kobiety i mężczyzn jednocześnie (np. ul. Stryjeńskich).
Summa summarum, krajobraz nazewniczy Warszawy to przestrzeń zmaskulinizowana, w której obiekty upamiętniające kobiety stanowią zdecydowaną mniejszość względem tych, upamiętniających mężczyzn. Taki stan rzeczy wpisuje się w ogólnoświatowe zjawisko dominacji maskulinonimów (nazw geograficznych zaczerpniętych od mężczyzn) nad feminonimami (nazwami upamiętniającymi kobiety) w przestrzeni miast. Na przykład, w Hamburgu mężczyzn upamiętniono 2511 nazwami ulic, a kobiety zaledwie 397, z kolei w Madrycie tylko 17% wszystkich nazw odnosi się do kobiet. W Paryżu odsetek ten wynosi jeszcze mniej, bo tylko 2%, a w senegalskim Dakarze nie ma ani jednej nazwy ulicy upamiętniającej kobietę.
Współczesna geografia coraz częściej zwraca uwagę na to zjawisko, podobnie jak na kwestie dyskryminacji rasowej, religijnej lub narodowościowej w systemach nazewniczych miast i ich krajobrazach symbolicznych nazywając to wszystko geografią niesprawiedliwości społecznej (geography of social injustice).
A czy w twojej najbliższej okolicy występują jakieś nazwy ulic, których znaczenia nie umiesz wyjaśnić? Warto zastanowić się nad otaczającymi nas nazwami geograficznymi. Są one niezwykle ciekawą kopalnią wiedzy o naszych przodkach oraz historii, która kształtuje otaczającą nas najbliższą przestrzeń.
_______
Wszystkie nasze mapy są dostępne w pełnej rozdzielczości na naszej stronie internetowej: https://atlas2022.uw.edu.pl/materialy-edukacyjne/mapy/