11 listopada to jedna z najważniejszych dat w historii naszego kraju. Upamiętnia odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku po 123 latach zaborów. Święto narodowe przypadające na ten dzień ustanowiono już w 1937 roku, jednak w okresie II wojny światowej oraz PRL nie mogło być ono obchodzone. Przywrócono je dopiero w 1989 roku.
Odrodzenie się Polski po zaborach przyniosło głębokie zmiany polityczne i społeczne. Fundamentalną decyzją pierwszego rządu, powołanego 7 listopada 1918 roku pod przywództwem Ignacego Daszyńskiego, było wprowadzenie powszechnego prawa wyborczego dla wszystkich obywateli bez względu na płeć. Mimo iż rząd Daszyńskiego po kilku dniach podał się do dymisji, a władza przeszła w ręce Józefa Piłsudskiego, to już 28 listopada 1918 roku „Dekret Naczelnika Państwa o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego” potwierdził prawa wyborcze kobiet.
Pierwsze wybory powszechne do Sejmu Ustawodawczego odbyły się 26 stycznia 1919 roku. W jednoizbowym parlamencie początkowo zasiadło 335 osób. Liczba ta zwiększyła się do 432 w 1922 roku, pod koniec kadencji. W gronie parlamentarzystów znalazło się 8 kobiet: Gabriela Balicka-Iwanowska (Związek Ludowo-Narodowy), Jadwiga Dziubińska (PSL „Wyzwolenie”), Irena Kosmowska (PSL „Wyzwolenie”), Maria Moczydłowska (Narodowe Zjednoczenie Ludowe), Zofia Moraczewska (Związek Parlamentarny Polskich Socjalistów), Anna Piasecka (Narodowa Partia Robotnicza, później PSL „Piast”), Zofia Sokolnicka (Związek Ludowo-Narodowy) oraz Franciszka Wilczkowiakowa (Narodowa Partia Robotnicza).
Po ponad 100 latach udział kobiet w pracach polskiego parlamentu zdecydowanie się zwiększył. W Sejmie IX kadencji zasiada obecnie 130 kobiet (28,3%) i 330 mężczyzn, natomiast w Senacie X kadencji 24 kobiety i 76 mężczyzn. Jednak do europejskich liderów równości sporo nam jeszcze brakuje. Największy odsetek stanowią kobiety w izbach niższych parlamentów Islandii (47,6%), Andory (46,4%), Szwecji (46,1%), Finlandii (45,5%) i Norwegii (45,0%) oraz w izbie wyższej parlamentu Belgii (48,3%) [dane za październik 2022, źródło: Inter-Parliamentary Union].
Polska była jednym z pierwszych państw w Europie, które zrównało prawa wyborcze kobiet i mężczyzn. Wcześniej na Starym Kontynencie uczyniły to tylko: w roku 1906 Finlandia; 1913 Norwegia; 1915 Dania; 1917 Estonia, Łotwa, Holandia, Rosja i Ukraina; 1918 Austria, Niemcy i Litwa. Jednak na świecie prawa wyborcze kobietom przyznawano już wcześniej. Czy wiecie kiedy i w którym kraju po raz pierwszy?
_______
Wszystkie nasze mapy są dostępne w pełnej rozdzielczości na naszej stronie internetowej: http://atlas2022.uw.edu.pl/materialy-edukacyjne/mapy/