Dotychczas prezentowaliśmy nazwy miejscowe w ujęciu strukturalnym ze szczególnym naciskiem na ich zakończenia. Zespoliliśmy je co prawda w trzy kategorie semantyczne: nazwy patronimiczne, służebne i dzierżawcze. Podkreślaliśmy jednak, że nie wszystkie nazwy o określonych sufiksach, które zaznaczono na mapach należą do opisywanych kategorii.
Drugim sposobem kategoryzowania toponimów jest ujmowanie ich w grupy etymologiczne, zwracając przy tym większą uwagę na rdzeń nazewniczy, a nie na sufiks. Spośród nich, poza powyższymi, możemy wymienić m. in. nazwy etniczne, kulturowe czy topograficzne. Dziś przyjrzymy się tym ostatnim, ponieważ na mapie Polski możemy je spotkać najczęściej.
Topograficzne nazwy miejscowe swoją genezę odnajdują głównie w właściwościach i ukształtowaniu terenu oraz występowaniu określonej fauny i flory. Przypuszczać można, że część z nich była pierwotnie nazwami miejsc niezasiedlonych – po założeniu osady nazwa miejsca stawała się nazwą wsi bądź miasta. Hipotezę tę potwierdza fakt, że najstarsze nazwy topograficzne występują na terenach sprzyjających osadnictwu, natomiast młodsze nazwy tego typu pojawiają się na terenach trudniejszych do zasiedlenia, takich jak obszary leśne czy górzyste i nieurodzajne. Możemy mówić o kilku zakończeniach, które częściej wskazują na nazwy topograficzne. Są to nazwy z formantami -ьje, -ica, -ec, -ek, -ka, -ko (np. Brzezie, Dębica, Chełmiec, Żarnówek). Poza tymi występuje szereg innych zakończeń, które z uwagi na rzadkie występowanie pomijamy.
Zaprezentowane mapy obrazują rozmieszczenie nazw miejscowych, które zawierają w sobie następujące człony bądź ich warianty: ‘góra; dół; kamień; las; bagno, błoto; potok, stok’. Są to jednak nieliczne z przykładów nazw topograficznych (więcej z nich zaprezentowane zostanie w przygotowywanym przez nas atlasie). Można bowiem mówić, że są nimi też nazwy, które pochodzą od takich słów, jak np. ‘rzeka, jezioro, staw, piasek, bór, ostrów’ oraz od wyrazów określających gatunki drzew, roślin i zwierząt, a przykładami mogą być toponimy Górzno, Piaseczno, Bagnisko, Skała, Dąbrówka, Brzozów, Kamień, Bystrzyca, Zalesie, Czarnolas, Ostrów (od słowa ‘ostrów’ czyli 'wyspa rzeczna porośnięta roślinnością; kępa roślin’), Międzyrzecz, Białystok.
Jak widać na mapach, największe skupisko nazw pochodzących od słowa ‘góra’ i ‘dół’ znajduje się w południowo-wschodniej części kraju, przy czym na mapie Polski częściej występują nazwy związane z wyrazem ‘góra’. W przypadku nazw wywodzących się od słowa ‘las’ nagromadzenie obserwujemy w województwach małopolskim, świętokrzyskim i podkarpackim. Natomiast toponimy pochodzące od wyrazów ‘bagno, błoto’ rozsiane są po całym kraju, przy czym nielicznie występują na zachodzie, zaś nazwy pochodzące od słów ‘potok, stok’ koncentrują się w południowej części województwa małopolskiego.