W czasie pandemii COVID-19 istotnym wskaźnikiem podawanym przez służby medyczne poszczególnych państw jest liczba zgonów spowodowanych tą chorobą. Jednak ze względu na istotne rozbieżności w metodologii uznawania COVID-19 za przyczynę zgonu dane podawane w tym zakresie przez poszczególne państwa są nieporównywalne. Zatem zestawianie czy to bezwzględnej liczby zgonów na COVID-19 w poszczególnych państwach, czy to liczby zgonów na COVID-19 w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców nie da wiarygodnych wyników, na podstawie których można by powiedzieć w którym kraju jest więcej śmiertelnych ofiar tej choroby.
Jednym ze wskaźników wskazywanych przez ekspertów, który można
wykorzystać w tym przypadku są nadmiarowe zgony w trakcie pandemii. Wychodzi się tu z założenia, że ofiarami pandemii są nie tylko osoby, które bezpośrednio zmarły w wyniku COVID-19, ale także te, które zmarły w wyniku nie uzyskania odpowiedniej pomocy medycznej w wyniku przeciążenia systemu ochrony zdrowia (tzw. ukryte ofiary COVID-19). Liczbę nadmiarowych zgonów określa się jako różnicę zgonów w danym okresie (tu w 2020 roku) do średniej liczby zgonów z kilku wcześniejszych lat. Eurostat opracował taką metodologię bazującą na cotygodniowych liczbach zgonów ogółem raportowanych przez poszczególne państwa i odnosi ją do średniej z lat 2016-2019 – na podstawie tej metodologii Eurostat publikuje dane dla nadmiarowych zgonów w poszczególnych miesiącach, zaś na podstawie udostępnianych przez Eurostat danych szczegółowych można analogiczny wskaźnik wyliczyć także dla całego roku.
W 2020 roku najmniejszy odsetek nadmiarowych zgonów miały kraje północnej części Europy – Norwegia, która zanotowała wręcz minimalnie mniej zgonów niż średnio w latach 2016-2019, Łotwa w której praktycznie nie wystąpiła nadmiarowa liczba zgonów (nadmiar zgonów w 2020 roku to zaledwie 0,1% średniej liczby zgonów z lat 2016-2019, czyli 34 zgony), Islandia z nadmiarowymi zgonami na poziomie 1,1% (nadmiar 24 zgonów) oraz Finlandia i Dania, w których wskaźnik nadmiarowych zgonów wynosił po 1,5% (tj. odpowiednio 786 i 792 zgony).
Na drugim biegunie znalazł się Liechtenstein, gdzie wskaźnik nadmiarowych zgonów wyniósł 19,6% (co jednak ze względu na niewielką liczbę ludności tego kraju oznacza jedynie 52 zgony więcej niż średnia z lat 2016-2019), Polska ze wskaźnikiem na poziomie 18,5% (najgorsza lokata wśród państw Unii Europejskiej – 74,5 tys. nadmiarowych zgonów) oraz Hiszpania ze wskaźnikiem nadmiarowych zgonów wynoszącym 18,3% (76,7 tys. zgonów).
Najwięcej nadmiarowych zgonów w wartościach bezwzględnych odnotowano zaś we Włoszech – 102,7 tys. (wskaźnik wyniósł tu 16,0%).
Z danych tych można także przekonać się o skuteczności modelu szwedzkiego w podejściu do pandemii. W kraju tym wskaźnik nadmiarowych zgonów wyniósł 7,8% (tj. 7,1 tys. zgonów) i jest on jednym z niższych w Europie. Z drugiej strony jest on zdecydowanie wyższy od wskaźnika nadmiarowych zgonów w sąsiednich państwach Europy Północnej (od -0,4% w Norwegii do 3,0% w Danii).